Mattheüs 3:13-17

Ik heb vele malen voor dit schilderij gestaan. Het is te zien in de National Gallery in Londen. De vorm van het paneel geeft aan dat het oorspronkelijk deel uitmaakte van een grotere architectonische omgeving, namelijk die van het Camaldolese klooster van Sansepolcro in Toscane. De hoofdcompositie toont Christus in een biddende houding die wordt gedoopt door Johannes de Doper aan de rechterkant. Achter Johannes worstelt een man in een witte onderbroek, met zijn voeten al in het water, om uit zijn onderhemd te komen. Hij is de volgende die gedoopt wordt. Boven Christus is een witte duif, de heilige Geest. De wolken in de lucht hebben eenzelfde vorm aangenomen als de witte duif. De figuur van Christus, de hand van Johannes die de schaal vasthoudt, en de vogel, vormen een as die het schilderij in twee symmetrische delen verdeelt. Een andere lijn, deze keer een horizontale, verdeelt het schilderij in tweeën, beginnend bij de drie engelenkoppen aan de linkerkant tot aan Christus en Johannes. De twee scheidingslijnen, een horizontale en een verticale, vormen een kruis... De drie engelen aan de linkerkant dragen verschillende, kleurrijke, felle kledij. In een breuk met de traditionele iconografie ondersteunen de engelen niet de klederen van Christus, maar houden ze elkaars handen vast. Er wordt gedacht dat dit een toespeling zou kunnen zijn op het hedendaagse Concilie van Florence (1431-1445), dat de eenwording van de Westerse en Oosterse Kerken tot doel had...

Maar goed, genoeg kunsthistorische informatie over dit schilderij! De lezing van vandaag is belangrijk. Het is een korte passage, maar er staan drie citaten in. Het eerste is Johannes die zich ongemakkelijk voelt over het dopen van Jezus; het tweede is Jezus' uitleg over waarom Johannes door moet gaan en Hem moet dopen; en het derde is de stem uit de hemel. Alle drie zijn aanwezig op dit schilderij. Wat mij altijd heeft aangetrokken tot dit schilderij is dat het, in tegenstelling tot veel andere evangeliepassages en schilderijen waarop die passages zijn afgebeeld, vaak een oproep is tot actie, als in 'ga en doe hetzelfde'. Maar met de doop van Jezus, is het anders. Wij zijn slechts getuigen van een belangrijke gebeurtenis in Zijn persoonlijk leven. Wij kijken gewoon toe hoe Hij wordt gedoopt, voegen ons bij Hem in dit intieme moment en verwonderen ons over de aanwezigheid van de Drie-eenheid: Christus, zijn Vader en de Heilige Geest. Met ons eindig menselijk verstand kunnen wij de oneindige relatie tussen Vader, Zoon en Geest niet ten volle begrijpen... kijkend naar dit schilderij, bevinden wij ons te midden van hun dynamiek en... geraakt door het goddelijk mysterie...